'ရတနာမည္ပံု'
စိတ္ႏွလံုး ေမြ႕ေလ်ာ္ ရႊင္ေပ်ာ္ ႏွစ္သက္ျခင္းကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ သက္ရွိ-သက္မဲ့ အရာ၀တၳဳဟူသမွ်သည္ ရတနာမည္၏။
စိန္ ေရႊ ေငြ ေက်ာက္သံ ပတၱျမား ရတနာတုိ႔သည္ ေလာကရွိ လူအေပါင္းတုိ႔၏ စိတ္ႏွလံုးကို ႏွစ္သက္ေစတတ္၊ ေမြ႕လ်ာ္ ေပ်ာ္ရႊင္ေစတတ္ေသာေၾကာင့္ ေလာကီရတနာဟု ေခၚဆုိရသည္။
ထုိ႕အတူ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာတုိ႔သည္ လူနတ္ျဗဟၼာ သတၱ၀ါတုိ႔၏ စိတ္ႏွလံုးကို ႏွစ္သက္ေစတတ္၊ ျမတ္ႏုိးေစတတ္ေသာေၾကာင့္ ေလာကုတၱာ ရတနာ ဟု ေခၚဆုိရပါသည္။
ရတနာ၏ လကၡဏာ သေဘာထား - - အေလးအျမတ္ျပဳ ခံရျခင္း၊ - အဖိုးမ်ားစြာ ထုိက္တန္ျခင္း၊ - အတုမရွိ အသာဆံုးျဖစ္ျခင္း၊ - ေတြ႕ခဲ၊ ၾကံဳခဲ၊ ရခဲျခင္း၊ - ဘုန္းကံရွိသူတို႔၏ အသံုးအေဆာင္၊ သို႕မဟုတ္ ကိုးကြယ္ရာ ျဖစ္ျခင္း။
ေဆာင္ပုဒ္။ ။
အေလးျပဳအပ္၊ ဖုိးမျပတ္တည့္၊
နူိင္းအပ္ျပိဳင္ဖြယ္၊ မရွိကြယ္သား၊
မလြယ္ေတြ႕ဖုိ႔၊ ေရွးကံခ်ိဳ႕သည့္၊
လူတုိ႔သံုးစရာ၊ မဟုတ္ပါသည္၊
ရတနာပစၥည္း၊ ေခၚသတည္း။
'ဗုဒၶရတနာ' -
ဗုဒၶသည္ အရဟံ စေသာ ဂုဏ္ေတာ္ကိုးပါးႏွင့္ျပည့္စံုျပီး ဗုဒၶတရားကို နာၾကားရသူတုိ႔မွာ စိတ္၏ ေအးခ်မ္းသာယာမူ၊ အသိဉာဏ္ တုိးတက္မူကို ရေသာေၾကာင့္ ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္သူတုိ႔ အေလးအျမတ္ျပဳအပ္ေသာ ရတနာျဖစ္သည္။ - စိန္ ေရႊ ေငြ ရတနာတုိ႔သည္ အဖုိးထုိက္တန္၏။ ထုိရတနာအတြက္ ဥစၥာရွင္မွာ စိတ္ခ်မ္းသာမူအက်ိဳး ခံစားရသကဲ့သို႔ ဘုရားရွင္ကို ဖူးေတြ႕ရ ကိုးကြယ္ရ ဆည္းကပ္ရေသာ ပုဂၢိဳလ္တုိ႔သည္ ေလာက၊ သံသရာ ႏွစ္ျဖာေသာ အက်ိဳးကိုရၾကသည္။ ထုိပုဂၢိဳလ္မ်ားအတြက္ ဗုဒၶရတနာသည္ တန္ဖိုး မျဖတ္ႏုိင္ေသာ ရတနာျဖစ္သည္။ - ျပည္တန္ပတၱျမားသည္ အျခားတန္းတူ ရတနာမရွိႏုိင္သကဲ့သို႔ ဘုရားရွင္၏ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာဂုဏ္ႏွင့္တူေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ေလာကတြင္မရွိ၊ သို႔အတြက္ ဗုဒၶသည္ အတုမရွိေသာ ရတနာျဖစ္သည္။ - ျပည္တန္ပတၱျမားကို ေတြ႕ုဖုိ႕ၾကံဳဖုိ႔ ခဲယဥ္းသကဲ့သို႔ ေလးအသေခၤ်ႏွင့္ ကမၻာတစ္သိန္းၾကာေအာင္ ပါရမီျဖည့္ျပီးမွ ဘုရားျဖစ္လာရေသာ ဗုဒၶမည္ေသာ ပုဂၢိဳလ္ထူးႏွင့္ ေတြ႕ဖုိ႔၊ ၾကံဳဖုိ႔၊ ဖူးေတြ႕ဖုိ႔ အလြန္ခဲယဥ္းလွ၍ ဗုဒၶသည္ ရတနာျဖစ္သည္။ - ေလာက၌ ေက်ာက္သံပတၱျမား စိန္ ေရႊ ေငြ ရတနာတုိ႔သည္ လူသာမန္တုိ႔ မသံုးႏုိင္၊ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀သူတုိ႔သာ သံုးေဆာင္ႏုိင္သကဲ့သို႔ ဗုဒၶရတနာကိုလည္း ဘုန္းကံရွိသူတုိ႔သာ ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္ ႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ရတနာမည္ေပသည္။ ေလာကတြင္ လူေနအားျဖင့္ အထက္တန္းက်က် ေနထုိင္ စားေသာက္နုိင္သည္ မွန္ေသာ္လည္း ဗုဒၶရတနာကို မယံုၾကည္၍ ကိုးကြယ္ ဆည္းကပ္ခြင့္ မရၾကေပ။
'ဓမၼရတနာ'
မဂ္ေလးတန္၊ ဖုိလ္ေလးတန္၊ နိဗၺာန္၊ ပရိယတၱိ ဤဆယ္မ်ိဳးကို ဓမၼ ဟုေခၚသည္။ - ထုိဆယ္မ်ိဳးေသာ ဓမၼကို ရုိေသေလးျမတ္စြာ နာယူမွတ္သားအပ္ က်င့္ၾကံ ပြားမ်ားအပ္၏။ - တန္ဖုိးမျဖတ္နုိင္ေလာက္ေအာင္ အဖုိးထုိက္တန္၏။ - မဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္တရားေတာ္မ်ားကို မဆုိထားဘိ ပရိယတၱိ တရားေတာ္မ်ားသည္ပင္ အတုမရွိ အသာဆံုး တရားေတာ္ျဖစ္၏။ - ထုိတရားေတာ္သည္ ဘုရားပြင့္ေတာ္မူမွ ၾကားသိရေသာ တရားမ်ားျဖစ္ရကား ဘုရားရွင္ကို ဖူးေတြ႕ရဖုိ႔ မလြယ္သလုိ တရားေတာ္ကို ၾကားနာရဖုိ႔ မလြယ္ကူေခ်။ - ထုိတရားေတာ္ကို ဘုန္းကံနည္းသူမ်ား မသိနုိင္ မသံုးစြဲႏုိင္၊ ဘုန္းကံရွိေသာသူတို႔၏ အသံုးအေဆာင္ျဖစ္၏၊ ဤသို႕လွ်င္ တရားေတာ္သည္ ရတနာ၏ဂုဏ္အဂၤါငါးပါးႏွင့္ ျပည့္စံုေသာေၾကာင့္ “ဓမၼရတနာ” မည္ပါသည္။
'သံဃရတနာ'
သမၼဳတိႏွင့္ အရိယာ ႏွစ္ျဖာေသာ သံဃာေတာ္ အရွင္ျမတ္အေပါင္းသည္ သံဃရတနာ မည္၏။ - ထုိသံဃရတနာသည္ ရုိေသေလးစားထုိက္၏။ မရုိမေသလုပ္လွ်င္ ထုိမရုိမေသလုပ္သူမွာ ေလာကၾကီး၌ ၾကီးပြားျခင္း အႏၱရာယ္ျဖစ္၏၊ ေနာင္သံသရာ၌လည္း မေကာင္းက်ိဳးကို ခံရမည္။ - သံဃာေတာ္ကို ရုိေသ ေလးျမတ္ ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္သူမွာ ေလာက သံသရာ ႏွစ္ျဖာေသာအက်ိဳးကို ရရွိႏိုင္၏။ - သံဃရတနာသည္ ဗုဒၶရတနာ ေပၚထြန္းခ်ိန္၌သာ ေတြ႕ရၾကံဳရ ဖူးျမင္ရေသာေၾကာင့္ အလြန္ေတြ႕ၾကံဳခဲေသာ ရတနာျဖစ္သည္။ - ထုိ သံဃရတနာကို ဘုန္းကံၾကီးသူ လူတို႔သာ ဖူးေတြ႕ႏုိင္ ဆည္းကပ္ ကိုးကြယ္ႏုိင္ေသာေၾကာင့္ သံဃရတနာသည္ ဘုန္းကံ ရွိသူတုိ႕၏သာ ကိုးကြယ္ရာျဖစ္သည္။
(မွတ္ခ်က္။ ။ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ အစိုးရ သာသနာေရး၀န္ၾကီးဌာန ဗုဒၶဘာသာ တရားေတာ္ အေျခခံအဆင့္ စာအုပ္မွ ထုတ္ႏုတ္ေဖာ္ျပထားသည္။)
အျပည့္အစံုဖတ္ရန္
စိတ္ႏွလံုး ေမြ႕ေလ်ာ္ ရႊင္ေပ်ာ္ ႏွစ္သက္ျခင္းကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ သက္ရွိ-သက္မဲ့ အရာ၀တၳဳဟူသမွ်သည္ ရတနာမည္၏။
စိန္ ေရႊ ေငြ ေက်ာက္သံ ပတၱျမား ရတနာတုိ႔သည္ ေလာကရွိ လူအေပါင္းတုိ႔၏ စိတ္ႏွလံုးကို ႏွစ္သက္ေစတတ္၊ ေမြ႕လ်ာ္ ေပ်ာ္ရႊင္ေစတတ္ေသာေၾကာင့္ ေလာကီရတနာဟု ေခၚဆုိရသည္။
ထုိ႕အတူ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာတုိ႔သည္ လူနတ္ျဗဟၼာ သတၱ၀ါတုိ႔၏ စိတ္ႏွလံုးကို ႏွစ္သက္ေစတတ္၊ ျမတ္ႏုိးေစတတ္ေသာေၾကာင့္ ေလာကုတၱာ ရတနာ ဟု ေခၚဆုိရပါသည္။
ရတနာ၏ လကၡဏာ သေဘာထား - - အေလးအျမတ္ျပဳ ခံရျခင္း၊ - အဖိုးမ်ားစြာ ထုိက္တန္ျခင္း၊ - အတုမရွိ အသာဆံုးျဖစ္ျခင္း၊ - ေတြ႕ခဲ၊ ၾကံဳခဲ၊ ရခဲျခင္း၊ - ဘုန္းကံရွိသူတို႔၏ အသံုးအေဆာင္၊ သို႕မဟုတ္ ကိုးကြယ္ရာ ျဖစ္ျခင္း။
ေဆာင္ပုဒ္။ ။
အေလးျပဳအပ္၊ ဖုိးမျပတ္တည့္၊
နူိင္းအပ္ျပိဳင္ဖြယ္၊ မရွိကြယ္သား၊
မလြယ္ေတြ႕ဖုိ႔၊ ေရွးကံခ်ိဳ႕သည့္၊
လူတုိ႔သံုးစရာ၊ မဟုတ္ပါသည္၊
ရတနာပစၥည္း၊ ေခၚသတည္း။
'ဗုဒၶရတနာ' -
ဗုဒၶသည္ အရဟံ စေသာ ဂုဏ္ေတာ္ကိုးပါးႏွင့္ျပည့္စံုျပီး ဗုဒၶတရားကို နာၾကားရသူတုိ႔မွာ စိတ္၏ ေအးခ်မ္းသာယာမူ၊ အသိဉာဏ္ တုိးတက္မူကို ရေသာေၾကာင့္ ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္သူတုိ႔ အေလးအျမတ္ျပဳအပ္ေသာ ရတနာျဖစ္သည္။ - စိန္ ေရႊ ေငြ ရတနာတုိ႔သည္ အဖုိးထုိက္တန္၏။ ထုိရတနာအတြက္ ဥစၥာရွင္မွာ စိတ္ခ်မ္းသာမူအက်ိဳး ခံစားရသကဲ့သို႔ ဘုရားရွင္ကို ဖူးေတြ႕ရ ကိုးကြယ္ရ ဆည္းကပ္ရေသာ ပုဂၢိဳလ္တုိ႔သည္ ေလာက၊ သံသရာ ႏွစ္ျဖာေသာ အက်ိဳးကိုရၾကသည္။ ထုိပုဂၢိဳလ္မ်ားအတြက္ ဗုဒၶရတနာသည္ တန္ဖိုး မျဖတ္ႏုိင္ေသာ ရတနာျဖစ္သည္။ - ျပည္တန္ပတၱျမားသည္ အျခားတန္းတူ ရတနာမရွိႏုိင္သကဲ့သို႔ ဘုရားရွင္၏ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာဂုဏ္ႏွင့္တူေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ေလာကတြင္မရွိ၊ သို႔အတြက္ ဗုဒၶသည္ အတုမရွိေသာ ရတနာျဖစ္သည္။ - ျပည္တန္ပတၱျမားကို ေတြ႕ုဖုိ႕ၾကံဳဖုိ႔ ခဲယဥ္းသကဲ့သို႔ ေလးအသေခၤ်ႏွင့္ ကမၻာတစ္သိန္းၾကာေအာင္ ပါရမီျဖည့္ျပီးမွ ဘုရားျဖစ္လာရေသာ ဗုဒၶမည္ေသာ ပုဂၢိဳလ္ထူးႏွင့္ ေတြ႕ဖုိ႔၊ ၾကံဳဖုိ႔၊ ဖူးေတြ႕ဖုိ႔ အလြန္ခဲယဥ္းလွ၍ ဗုဒၶသည္ ရတနာျဖစ္သည္။ - ေလာက၌ ေက်ာက္သံပတၱျမား စိန္ ေရႊ ေငြ ရတနာတုိ႔သည္ လူသာမန္တုိ႔ မသံုးႏုိင္၊ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀သူတုိ႔သာ သံုးေဆာင္ႏုိင္သကဲ့သို႔ ဗုဒၶရတနာကိုလည္း ဘုန္းကံရွိသူတုိ႔သာ ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္ ႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ရတနာမည္ေပသည္။ ေလာကတြင္ လူေနအားျဖင့္ အထက္တန္းက်က် ေနထုိင္ စားေသာက္နုိင္သည္ မွန္ေသာ္လည္း ဗုဒၶရတနာကို မယံုၾကည္၍ ကိုးကြယ္ ဆည္းကပ္ခြင့္ မရၾကေပ။
'ဓမၼရတနာ'
မဂ္ေလးတန္၊ ဖုိလ္ေလးတန္၊ နိဗၺာန္၊ ပရိယတၱိ ဤဆယ္မ်ိဳးကို ဓမၼ ဟုေခၚသည္။ - ထုိဆယ္မ်ိဳးေသာ ဓမၼကို ရုိေသေလးျမတ္စြာ နာယူမွတ္သားအပ္ က်င့္ၾကံ ပြားမ်ားအပ္၏။ - တန္ဖုိးမျဖတ္နုိင္ေလာက္ေအာင္ အဖုိးထုိက္တန္၏။ - မဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္တရားေတာ္မ်ားကို မဆုိထားဘိ ပရိယတၱိ တရားေတာ္မ်ားသည္ပင္ အတုမရွိ အသာဆံုး တရားေတာ္ျဖစ္၏။ - ထုိတရားေတာ္သည္ ဘုရားပြင့္ေတာ္မူမွ ၾကားသိရေသာ တရားမ်ားျဖစ္ရကား ဘုရားရွင္ကို ဖူးေတြ႕ရဖုိ႔ မလြယ္သလုိ တရားေတာ္ကို ၾကားနာရဖုိ႔ မလြယ္ကူေခ်။ - ထုိတရားေတာ္ကို ဘုန္းကံနည္းသူမ်ား မသိနုိင္ မသံုးစြဲႏုိင္၊ ဘုန္းကံရွိေသာသူတို႔၏ အသံုးအေဆာင္ျဖစ္၏၊ ဤသို႕လွ်င္ တရားေတာ္သည္ ရတနာ၏ဂုဏ္အဂၤါငါးပါးႏွင့္ ျပည့္စံုေသာေၾကာင့္ “ဓမၼရတနာ” မည္ပါသည္။
'သံဃရတနာ'
သမၼဳတိႏွင့္ အရိယာ ႏွစ္ျဖာေသာ သံဃာေတာ္ အရွင္ျမတ္အေပါင္းသည္ သံဃရတနာ မည္၏။ - ထုိသံဃရတနာသည္ ရုိေသေလးစားထုိက္၏။ မရုိမေသလုပ္လွ်င္ ထုိမရုိမေသလုပ္သူမွာ ေလာကၾကီး၌ ၾကီးပြားျခင္း အႏၱရာယ္ျဖစ္၏၊ ေနာင္သံသရာ၌လည္း မေကာင္းက်ိဳးကို ခံရမည္။ - သံဃာေတာ္ကို ရုိေသ ေလးျမတ္ ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္သူမွာ ေလာက သံသရာ ႏွစ္ျဖာေသာအက်ိဳးကို ရရွိႏိုင္၏။ - သံဃရတနာသည္ ဗုဒၶရတနာ ေပၚထြန္းခ်ိန္၌သာ ေတြ႕ရၾကံဳရ ဖူးျမင္ရေသာေၾကာင့္ အလြန္ေတြ႕ၾကံဳခဲေသာ ရတနာျဖစ္သည္။ - ထုိ သံဃရတနာကို ဘုန္းကံၾကီးသူ လူတို႔သာ ဖူးေတြ႕ႏုိင္ ဆည္းကပ္ ကိုးကြယ္ႏုိင္ေသာေၾကာင့္ သံဃရတနာသည္ ဘုန္းကံ ရွိသူတုိ႕၏သာ ကိုးကြယ္ရာျဖစ္သည္။
(မွတ္ခ်က္။ ။ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ အစိုးရ သာသနာေရး၀န္ၾကီးဌာန ဗုဒၶဘာသာ တရားေတာ္ အေျခခံအဆင့္ စာအုပ္မွ ထုတ္ႏုတ္ေဖာ္ျပထားသည္။)
